06.10.2024r. podczas uroczystej gali w gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie po raz 28. wyłoniono zwycięzcę Literackiej Nagrody Nike. Otrzymała ją Urszula Kozioł za tomik “Raptularz”. Nagroda Literacka Nike to jedno z najważniejszych wyróżnień literackich w Polsce, przyznawana jest corocznie od 1997r. Na przestrzeni lat odebrali ją między innymi Czesław Miłosz, Olga Tokarczuk, Dorota Masłowska i Mariusz Szczygieł. Przypominamy, że Urszula Kozioł jest absolwentką II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Konopnickiej w Zamościu. Odbierając statuetkę, zwróciła się do zebranych następującymi słowami:
“Dzielimy się słowem, dzielimy się tym, co stwarza dobro, tym, co daje nam ciszę, taką niesamowitą ciszę. Taką, że kiedy to czytamy, czujemy, że jest to nam potrzebne. Że nie musimy cały czas gadać, gadać, gadać. [..] Trzeba się czasem zamyślić, pozwolić, żeby to ciche zamieszkało w nas. […] Oświecono mnie tutaj i pozwolono zaczerpnąć oddechu, żeby mi się ciszej znikało z tego świata i żebym nie potrąciła motyla, który zamyśla się nad kwieciem”.
Życiorys i twórczość:
“Urszula Kozioł urodziła się w 1931r. w Rakówce pod Biłgorajem, na Lubelszczyźnie. Rodzice byli nauczycielami, których życie wypełniała praca społeczna. Maturę Urszula Kozioł zdała w II Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Konopnickiej w Zamościu w 1950r. Początkowo poetka pracowała jako nauczycielka w Bystrzycy Kłodzkiej (1954-56), następnie już w szkołach wrocławskich (1958-64). Kierowała działem literackim “Poglądów”, była redaktorem wrocławskiego miesięcznika “Odra” i z tym pismem związana jest od lat, pełniła funkcję dyrektora Wrocławskiego Ośrodka Kultury. Jako poetka debiutowała w 1954r. na łamach prasy. Ma w swoim dorobku również dramaty, sztuki dla dzieci, felietony i słuchowiska. Tomy jej wierszy publikowało w Polsce przede wszystkim Wydawnictwo Literackie, a najnowsza książka poetycka “Raptularz” ukazała się w ubiegłym roku nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego”. (culture.onet.pl)
Poezja:
- “Gumowe klocki”, Związek Literatów Polskich, Oddział we Wrocławiu, Wrocław 1957;
- “W rytmie korzeni”, Ossolineum, Wrocław 1963;
- “Smuga i promień”, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1965;
- “Lista obecności”, LSW, Warszawa 1967;
- “Poezje wybrane”, LSW, Warszawa 1969;
- “W rytmie słońca”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1974;
- “Wybór wierszy”, “Czytelnik”, Warszawa 1976;
- “Poezje wybrane” (II), LSW, Warszawa 1985;
- “Wybór wierszy”, “Czytelnik”, Warszawa 1986;
- “Żalnik”, WL, Kraków 1989;
- “Dziesięć lat przed końcem wieku”, nakładem autorki; maszynopis powielany, brak daty i miejsca wydania, prawdopodobnie ok. 1990;
- “Postoje słowa”, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1994;
- “Wielka pauza”, WL, Kraków 1996;
- “Wiersze niektóre”, “bis”, Warszawa 1997;
- “W płynnym stanie”, WL, Kraków 1998;
- “Stany nieoczywistości”, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1999;
- “Supliki”, WL, Kraków 2005;
- “Przelotem”, WL, Kraków 2007;
- “Horrendum”, WL, Kraków 2010;
- “Fuga (1955-2010)”, Biuro Literackie, Wrocław 2011;
- “Klangor”, WL, Kraków 2014;
- “Ucieczki”, WL, Kraków 2016;
- “Znikopis”, WL, Kraków 2019;
- “Momenty”, WL, Kraków 2022;
- “Raptularz”, PIW, Warszawa 2023.
Proza:
- “Postoje pamięci” (powieść), LSW, Warszawa 1964;
- “Ptaki dla myśli” (powieść), LSW, Warszawa 1971; wyd. 2 poprawione i rozszerzone: Wydawnictwo Literackie, Kraków 1984;
- “Noli me tangere” (opowiadania), PIW, Warszawa 1984.
Felietony:
- “Z poczekalni” oraz “Osobnego sny i przypowieści”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1978;
- “Osobnego sny i przypowieści”, Biblioteka Wrocławskiego Oddziału Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, Okis, Wrocław 1997.
Utwory dramatyczne:
- “Gonitwy” (prapremiera: Zespół Teatralny przy Wyższej Szkole Inżynieryjskiej, Rzeszów 1972);
- “Kobieta niezależna”, “Scena” 12/1976;
- “Biało i duszno (układ dramatyczny)”, “Scena” 10/1977;
- “Król malowany” (na motywach baśni H.Ch. Andersena) 1978; druk: Zjednoczone Przedsiębiorstwa Rozrywkowe, Ośrodek Teatru Otwartego “Kalambur” 1986;
- “Narada familijna”, “Teatr Polskiego Radia” 2/1978;
- “Przerwany wykład”, “Scena” 12/1978;
- “Weekend”, “Opole” nr 1 i nr 2/1981;
- “Spartolino, czyli jak Rzempoła ze szwagrem Pitołą stracha przydybali”, prapremiera: Wrocławski Ośrodek Teatru Otwartego “Kalambur”, 1982;
- “Trzy światy”, “Czytelnik”, Warszawa 1982;
- “Podwórkowcy”, prapremiera: Teatr Dramatyczny im. J. Szaniawskiego, Wałbrzych 1983; spektakl TV 1984;
- “Psujony”, “Scena” 1/1985;
- “Magiczne imię”, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1985.
Omówienia:
- Stanisław Barańczak, “Ironia i harmonia. Szkice o najnowszej literaturze polskiej”, “Czytelnik”, Warszawa 1973;
- Wojciech Browarny, ” ‘Pierwszy ląd’ Urszuli Kozioł”, “Odra” 10/2005 (“Postoje pamięci”);
- Jacek Łukasiewicz, “Człapy” [w:] “Republika mieszańców”, Wrocław 1974;
- Małgorzata Mikołajczak, “Podjąć przerwany dialog. O poezji Urszuli Kozioł”, Universitas, Kraków 2000;
- Agnieszka Reszczyk, “Chwytanie chwili”, “Akcent” 1/2011;
- Piotr Szewc, “Urszula Kozioł”, “Nowe Książki” 10/1996;
- Anna Legeżyńska, “Urszula Kozioł”, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Polska poezja współczesna. Przewodnik encyklopedyczny. (culture.pl)
Interesujące omówienie twórczości Urszuli Kozioł można znaleźć na stronie: